Skończyłem właśnie czytać frapującą lekturę. Kultową już książkę Johna Krakauera, znanego amerykańskiego wspinacza, a zarazem dziennikarza, który miał możliwość zdobycia najwyższego szczytu naszej planety z komercyjną wyprawą. Jedną z tych, które przez ostatnie lata stały się takie modne i umożliwiają wejście na Mount Everest prawie każdemu sprawnemu i bogatemu człowiekowi na ziemi. A przynajmniej dają taką szansę. Krakauer wysłany na tę wyprawę jako sprawozdawca miał opisać jak z bliska wyglądają takie wyprawy. Nie spodziewał się, że będzie uczestnikiem i świadkiem dramatycznych wydarzeń jakie wtedy wydarzyły się na Czomolungmie. Po powrocie do kraju z eskapady, którą cudem przeżył musiał dokonać rozliczenia się ze sobą, własnymi koszmarami i zmierzyć się z setkami pytań środowisk wspinaczkowych. Wszystko co przeżył i zobaczył, opisał precyzyjnie na łamach swej książki: „Wszystko za Everest”, wydanej w Polsce w 2015 r.
lodowiec Khumbu, by Uwe Gille, wikipedia.org
Jego dokumentalna powieść stała się światowym bestsellerem i sprowokowała napisanie wielu innych książek, zawierających wspomnienia innych himalaistów, którzy przeżyli ten koszmar. Wydarzenia, które miały miejsce w letnim sezonie 1996 r były jednymi z najbardziej tragicznych w całej historii himalaizmu. Może to i dobrze, że był tam ktoś taki, jak szanowany w USA wspinacz, który mógł przeprowadzić skrupulatną analizę wydarzeń, których był świadkiem. Wspaniale napisane dzieło zawodowego dziennikarza stało się kanwą scenariusza filmu „Everest”, który miałem okazję obejrzeć wcześniej na festiwalu filmów górskich. Film też był bardzo dobry i zrobił na mnie piorunujące wrażenie, ale dopiero lektura książki Krakauera w pełni pokazała mi wszystkie aspekty tego najtragiczniejszego sezonu na Mount Evereście od początków eksploracji tej góry.
Widok na Mount Everest z południa, źródło: wikipedia.org
Film zapewne oglądaliście, a obecnie zachęcam Was gorąco do przeczytania książki i zapoznania się ze szczegółami tragedii. Lekturę można nabyć np. tutaj. Książka „Wszystko za Everest” trafiła na listy bestsellerów, ale wywołała też wiele kontrowersji. Stała się także źródłem inspiracji dla filmowców. Sama tragedia zaś – mimo że wydarzyła się prawie dwadzieścia lat temu – wciąż budzi emocje. Problemy opisane przez Krakauera przybrały jeszcze na sile: w komercyjnych wyprawach na Everest bierze udział coraz więcej osób, nie bacząc na zagrożenia i skutki ludzkiej ekspansji w najwyższych górach świata.
Widok na Mount Everest z Wyżyny Tybetańskiej by Joe Hastings – wikipedia.org
„Wszystko za Everest” to tylko pozornie opowieść o wyprawie na Sagarmathę (Mount Everest). Jon Krakauer bowiem, opowiadając o tragicznej ekspedycji na najwyższy szczyt świata, tak naprawdę snuje opowieść o śmierci, o ludzkiej odwadze i poświęceniu. To jeden z tych reportaży, od których nie sposób się oderwać i o których nie da się zapomnieć. Mistrzowska, niemal filozoficzna przypowieść dla wszystkich, nawet tych, których wspinaczka wysokogórska zupełnie nie interesuje.” To słowa Roberta Ziębińskiego z „Newsweeka” o książce. A inni pisali tak:
„Jedna z dwóch książek, które zabrałbym na bezludną wyspę.” Marcin Meller, „Playboy”
„Dla człowieka gór biblia. Dla mieszkańców nizin książka roku!” Piotr Szabłowski, „Gazeta Wyborcza”
Mount Everest widziany z Rombok Gompa w Tybecie, by John Hill, wikipedia.org
„Krakauer jest jednym z najlepszych pisarzy wśród alpinistów, a tragedia na Evereście w 1996 roku, której był świadkiem – jedną z najczarniejszych kart w historii himalaizmu. Z talentu pisarskiego i niezwykłego dramatyzmu wydarzeń powstała mieszanka iście wybuchowa. Lektura obowiązkowa nie tylko dla ludzi gór.” Tak napisał o niej Piotr Drożdż z miesięcznika „Góry”. Ja też nie potrafiłem się oderwać jak tylko zacząłem ją czytać. Jest tak bardzo wciągająca, że dostanie jej do rąk może być początkiem kilku nieprzespanych nocy!
Ściana północna – widok z drogi do bazy Base Camp, by Luca Galuzzi, wikipedia.org
Z wszystkich książek o tematyce górskiej, jakie miałam okazję przeczytać „Wszystko za Everest” jest zdecydowanie najlepszą pozycją. Krakauer zawodowo operuje narracją, która jest prowadzona w formie dziennika. Wielokrotnie odnosi się do relacji innych obecnych tam wspinaczy, pozwalając czytelnikowi na stworzenie własnej opinii o tym, co naprawdę miało miejsce na zboczach Mount Everestu. Tym, co wyjątkowo cenię w książce Krakauera, było to, że autor nie oczyszczał siebie ze wszelkich zarzutów – wręcz przeciwnie, wyrażał swój żal z powodu śmierci swoich współtowarzyszy, których być może mógł uratować oraz dzielił się wyrzutami sumienia. Wielokrotnie przedstawiał też krytyczne opinie bliskich ofiar oraz innych alpinistów na swój temat, dając czytelnikowi wolną rękę. Nie próbował kreować jego zdania, podawał tylko argumenty z wielu punktów widzenia.
Everest z Kala Pattar 5643 m.- by Pavel Novak, wikipedia.org
Książka jest zapisem tego, co działo się dzień po dniu, od przybycia do bazy, aż do powrotu do domu. Krakauer opisuje swoją własną walkę o zdobycie szczytu, a następnie heroiczne próby bezpiecznego powrotu do obozu, a także przeżywa losy wszystkich, którzy tej tragicznej nocy mieli nieszczęście znaleźć się na wysokości ponad 7900 metrów. Znakomity styl autora sprawia, że czytelnik czuje się, jakby sam brał udział w wyprawie: cieszy się ze zdobycia szczytu, niepokoi się pogarszającymi się warunkami pogodowymi, przeżywa tragedie wspinaczy, a na końcu nie może uwierzyć, ile istnień pochłonęła ta wielka góra zaledwie w ciągu jednej nocy.
Everest i Ama Dablam by Dnor, wikipedia.org
Aby sięgnąć po tę książkę nie trzeba być obeznanym w świecie wspinaczki wysokogórskiej, nie trzeba nawet interesować się alpinizmem. Jestem pewny, że historia opowiedziana przez Jona Krakauera skradnie serce każdego czytelnika. Jest to opowieść o ludzkiej odwadze, przekraczaniu własnych granic i poświęceniu. O tym, jak bardzo kruche jest życie człowieka w walce przeciwko ogromnej sile natury. O tym, co popycha ludzi do tak niebezpiecznych wypraw, których celem jest stanięcie na Wierzchołku Świata. Gorąco polecam tę książkę na długie jesienne wieczory. A poniżej macie też film na podstawie wspomnień Davida Breashearsa, który w cudowny sposób przeżył tę tragedię. Z górskim pozdrowieniem
Marcogor